شاخص های مهم آب

 

پارامترهای اصلی تعیین کننده کیفیت آب
شاخص هایی که با آنها می توان املاح محلول در آب را اندازه گیری کرد شامل هدایت الکتریکی آب (EC) ،pH ، قلیائیت ماده (P)، قلیائیت کل (M)، سختی کل (TH) و کل املاح محلول جامد TDS می باشد.
در آب های طبیعی هر چه مقدار یون ها بیشتر باشد، EC آن بیشتر است و بالعکس.

pH آب خالص در دمای 25 درجه سانتیگراد برابر 7 است و با افزایش دما افزایش می یابد. pH آب های طبیعی عموماً در محدوده 8-6 است. کنترل pH در بسیاری از فرایندهای تصفیه ضرورت دارد.  pH آب را با دستگاه pH متر اندازه گیری می کنند.  pH آب را با استفاده از کاغذهای pH و یا شتاب گرها می توان اندازه گیری کرد که دقت آن کمتر است.

TDS نشان دهنده کل غلظت املاح محلول در آب است که بر حسب میلی گرم در لیتر گزارش می شود.  TDS شاخص خوبی برای تعیین کیفیت کلی آب است.

سختی آب (H) میزان املاح محلول کلسیم و منیزیم در آب است. سختی آب یا موقت (ناشی از بی کربنات های کلسیم و منیزیم) است یا دائم ( ناشی از سولفات، کلرید و نیترات و ... کلسیم و منیزیم ). واحد بین المللی بیان سختی آب ppm معادل کربنات کلسیم یا میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم است.
قلیائیت آب برابر مجموع یون های کربنات، بی کربنات و هیدروکسید آب است. هر چه قلیائیت آب بیشتر باشد ظرفیت بافری آب بیشتر است. قلیائیت آب یا ساده (P) (به علت وجود  OH- یا CO₃—) و یا کل (M) (مربوط به OH- ، Co3—و HCO3-)

رابطه قلیائیت وpH  اینگونه است که هر چه P کمتر و M بیشتر باشد، pH آب کمتر است  و هر چه P بیشتر باشد pH آب بیشتر است.

شاخص هایی وجود دارد که می توان با آنها مواد معلق در آب را اندازه گیری کرد، این شاخص ها عبارتند از کل مواد جامد معلق (TSS)، کدریت (بر حسب NTU یا TTU) و رنگ آب (CU).
کدریت و مقداری از رنگ آب، ناشی از ذرات کلوئیدی است. ذرات کلوئیدی ابعاد بسیار کوچکتر از میکرون دارند و با کاغذ صافی جدا نمی شوند. این ذرات دائماً به صورت معلق هستند و قسمتی از نوری که به آنها تابیده می شود، متفرق می شود.

به رنگ باقی مانده پس از حذف کدری آب، رنگ آن گفته می شود. آب خالص بی رنگ است و یون های فلزی، مواد گیاهی و اجزاء خاک باعث رنگ آب می شوند. رنگ ظاهری آب، رنگ آن قبل از فیلتراسیون است.

آلودگی های آلی آب با شاخص های اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی BOD، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی COD، کل کربن آلی TOC سنجیده می شود.
آلاینده های آلی آب بسیار متنوع  و اندازه گیری آنها پر هزینه است.

شاخص بهداشتی بودن آب E. Coliform  می باشد.
اشرشیاکلیفرم (کلیفرم روده ای)، باکتری بسیار مقاوم، شناسایی آن ساده وارزان، بیماری زا نیست، ولی عدم وجود آن به منزله اطمینان از عدم وجود هر نوع ویروس و باکتری دیگر در آب است.

تاریخچه صنعت آب در ایران

 

بند آب
رودهای ایران غالبا در طول سال كم آب هستند و یا آب ندارند. از این رو در گذشته نهرهای آب و روان آب هایی ساخته شد که آب اضافی بهاره در پشت ابن بندها جمع شود. با كمك جوی، آب را به کشتزارها رسانید. از جمله اقدامات با اهمیت در گذشته، بند امیر در فارس، كه توسط عضدالدوله دیلمی در سال 380 قمری ساخته شد و بند آب شاهپور یکم پادشاه ساسانی است که آب کارون را با دو مجرای انحرافی از مسیر اصلی برگردانند.

قنات
تامین آب با قنات از ویژگی های ایران است. قنات مجاری زیرزمینی است که در زیر آبرفت ها کنده شده و تا دامنه کوه ها می رسد و در فواصل مختلف نیز هواخوری دارد.

آب انبار
در ایران تلاش های زیادی به عمل می آمد تا آب را به هنگام فروانی ذخیره کنند. تقریبا هر منزل در زیر زمین خود آب انبار داشت و هر وقت نوبت آب فرا می رسید آب انبار و حوض را از آب قنات پر می کردند. گاهی اوقات آب اضافی بهاره قنات و گاهی هم آب چشمه ها را به این آب انبارها می ریختند. از آن جمله می توان از آب انبار عضدالدوله دیلمی در استخر فارس نزدیک تخت جمشید نام برد. نخستین تاسیسات پالایش آ ب در چغازنبیل در 3300 سال پیش ایجاد شد که آب آشامیدنی این شهر را تامین می کرد. با کندن نهر یا کانالی از رود کرخه آب به این بخش می رسید و پس از ورود به استخری به عمق 5 متر به لحاظ شیب مناسب آن، بخش قابل توجهی از گل و لای در آن رسوب می کرد.

تاریخچه دفع فاضلاب در ایران
نظر به اینكه ایرانیان باستان از اثر ویران کننده باران های زمستانی و فاضلاب مجموعه های مسکونی آگاه بودند در تخت جمشید شبکه مجاری فاضلاب تعبیه کردند. آنچه از دامنه های کوه رحمت جاری می شد توسط خندقی دفع می گردید. مازاد ظرفیت خندق و نیز آبی که از نهرهای واقع در زیر استحکامات و قسمت های مسکونی جمع آوری می شد بوسیله مجاری فاضلاب زیرزمینی به خارج روان می گشت.
مثال دیگر سیستم دفع فاضلاب مربوط به ارگ گلی بم می باشد. شبکه فاضلاب این شهر بیشتر به منظور کنترل سیلاب ناشی از رگبارهای تندی بوده که در شرایط اقلیمی آن نواحی بسیار مخرب بوده است. این شبکه فاضلاب های خانگی ساکنین را جمع آوری و منتقل می نموده و در نهایت به خندقی منتهی می شده و در داخل آن تخلیه می گردیده است.
نمونه ای از كاربرد فاضلاب استفاده از گازهای حاصل از تصفیه فاضلاب است. از آن جمله حمام شیخ بهایی در اصفهان است كه منبع انرژی گرمایی خود را از گازهای حاصل از فاضلاب بدست می آورده است.